သတင္းစာပညာ စပ္မိစပ္ရာ
အလုပ္သင္ဆင္းေနတဲ့ သတင္းသင္တန္းသားတစ္ေယာက္က ေမးလာတာနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းျပီး ဒီအေၾကာင္းေျပာဖုိ႔လိုတယ္လို႔ စိတ္ကူးမိလို႔ပါ။
(၁) ဂ်ာနယ္ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈံးကို အရင္ၾကည့္ရေအာင္။ ဂ်ာနယ္ဆိုတာ
- Academic အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ ရည္စူးထုတ္တဲ့စာေစာင္ (ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ၊ သိပၸံပညာရပ္ဆုိင္ရာ စသျဖင့္)
- လုပ္ငန္းကိုင္ငန္းေတြမွာ ေငြေၾကးမွတ္တမ္း
- စာေပမဂၢဇင္း
- သတင္းစာ
- ပုဂၢိဳလ္ေရးမွတ္တမ္း
- လုပ္ငန္းမွတ္တမ္း (ဥပမာ- ေဆာက္လုပ္ေရးအင္ဂ်င္နီယာေတြ လုပ္ငန္းခြင္ရံုးမွာ လုပ္ငန္းျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈ မွတ္တမ္းတင္ရတဲ့ log book ကိုလည္း ဂ်ာနယ္လို႔ ေခၚလို႔ရတယ္။)
(၂) သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ က႑ခြဲတဲ့ကိစၥ
ေျပာရရင္ ေတြ႔ျမင္ေနရတဲ့ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ က႑ခြဲတာမွာ အေတာ္မ်ားမ်ား ေရာေထြးေနတယ္။ တကယ္တန္းမွာ ရွင္းရွင္းေလး။ သတင္းနဲ႔ အေတြးအျမင္ပဲ။
သတင္းမွာဆိုရင္ Hard News ေခၚ သတင္းထူး၊ သတင္းဦး၊ လတ္တေလာျဖစ္ရပ္သတင္းနဲ႔ ရသစြက္ထားတဲ့သတင္း ရသသရုပ္ေဖာ္သတင္း Feature ပဲ။
အေတြးအျမင္ႏွင့္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္း Opinion & Analysis က႑ေအာက္မွာ Editorial အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္၊ ကာတြန္း၊ ေပးစာ၊ ေကာ္လံ၊ Op-eds သူ႔အေတြးသူ႔အျမင္၊ Review ရီဗ်ဴး စသျဖင့္ ပါမယ္။ ဒီအပိုင္းက သတင္းမဟုတ္ဘူး။
ျမန္မာလိုမွာက သတင္းေဆာင္းပါးဆိုတဲ့အသံုးအႏႈံးသံုးေတာ့ ေဆာင္းပါးကလည္း ေဆာင္းပါးျဖစ္ျပီး သတင္းေဆာင္းပါးဆိုတာက သတင္းအရွည္ သို႔မဟုတ္ ႏႈိက္ႏိႈက္ခြ်တ္ခြ်တ္ ေရဆံုးေျမဆံုးတူးဆြထားတဲ့ in-depth ေတြလိုလို၊ Feature လုိလိုနဲ႔ ေရာေထြးမႈေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္သေဘာအရ သတင္းနဲ႔ ေဆာင္းပါးကို တြဲမသံုးေစခ်င္ဘူး။ ေဆာင္းပါးကို Opnion & Analysis က႑နဲ႔႔ပဲ သီးသန္႔ထားေစခ်င္တယ္။ ဒီလိုေျပာရတာလည္း ကိုယ္ပုိင္အယူအဆတစ္ခုရွိလို႔ပါ။ ေဆာင္းပါးဆုိတဲ့စကားလံုးက ေဆာင္းပါးရိပ္ေျခ (ေစာင္းပါးရိပ္ျခည္- ျဖည့္စြက္)ကေန ဆင္းလာတယ္လို႔ ယူဆလို႔ပါ။ ျမန္မာစြယ္စံုက်မ္းမွာ ဘယ္လိုအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုလည္းဆိုတာေတာ့ မၾကည့္ျဖစ္ေသးပါ။ သေဘာတရားကြာတယ္ဆုိရင္ ေျပာေစခ်င္ပါတယ္။
ဒီေနရာမယ္ စပ္မိလို႔ ေျပာရရင္ In-depth တို႔၊ Investigative တို႔ဆိုတာက သတင္းကို အခ်ိန္ေပးျပီး ေရဆံုးေျမဆံုးလိုက္ထားလို႔ မီးေမာင္းထိုးျပတာပဲျဖစ္တယ္။ ဒါေတြဟာ သတင္းပါပဲ။
(၃) Interview အင္တာဗ်ဴး
ဂ်ာနယ္လစ္ေတြေျပာတဲ့ အင္တာဗ်ဴးဆုိတာကေတာ့ အခ်က္အလက္ေတြကိုေမးတာလည္းရွိတယ္။ အေတြးအျမင္နဲ႔ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္း Opinion & Analysis တို႔ကိုေမးတာလည္းပါတယ္။ အမ်ားစုက ေရာေထြးေနတတ္တယ္။
(၃) ပိုရႈတ္ေထြးသြားေစတဲ့ အေရးအသားေတြ
ဒီလိုစကားလံုးဆိုင္ရာ ျပႆနာရွိေနခ်ိန္မွာပဲ သတင္းဆိုျပီး သတင္းဇာတ္ေကာင္ေတြရဲ႔ အာေဘာ္ေတြလြန္ကဲေနတဲ့ (၀ါ) မမွ်တတာ၊ ဘက္လိုက္တာေတြအျပင္ သတင္းေရးသူ အာေဘာ္ေတြပါတဲ့ ဟာေတြေၾကာင့္လည္း ရုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ျဖစ္ကုန္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သတင္းေရးသူကိုယ္တုိင္နဲ႔ အယ္ဒီတာေတြက ဘယ္ဟာက အခ်က္အလက္လဲ၊ ဘယ္ဟာက အထင္အျမင္လည္းဆိုတာကို ခြဲထုတ္တတ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဇကာတိုက္ထားတတ္ဖို႔လိုပါတယ္။
အလုပ္သင္ဆင္းေနတဲ့ သတင္းသင္တန္းသားတစ္ေယာက္က ေမးလာတာနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းျပီး ဒီအေၾကာင္းေျပာဖုိ႔လိုတယ္လို႔ စိတ္ကူးမိလို႔ပါ။
(၁) ဂ်ာနယ္ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈံးကို အရင္ၾကည့္ရေအာင္။ ဂ်ာနယ္ဆိုတာ
- Academic အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ ရည္စူးထုတ္တဲ့စာေစာင္ (ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ၊ သိပၸံပညာရပ္ဆုိင္ရာ စသျဖင့္)
- လုပ္ငန္းကိုင္ငန္းေတြမွာ ေငြေၾကးမွတ္တမ္း
- စာေပမဂၢဇင္း
- သတင္းစာ
- ပုဂၢိဳလ္ေရးမွတ္တမ္း
- လုပ္ငန္းမွတ္တမ္း (ဥပမာ- ေဆာက္လုပ္ေရးအင္ဂ်င္နီယာေတြ လုပ္ငန္းခြင္ရံုးမွာ လုပ္ငန္းျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈ မွတ္တမ္းတင္ရတဲ့ log book ကိုလည္း ဂ်ာနယ္လို႔ ေခၚလို႔ရတယ္။)
(၂) သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ က႑ခြဲတဲ့ကိစၥ
ေျပာရရင္ ေတြ႔ျမင္ေနရတဲ့ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ က႑ခြဲတာမွာ အေတာ္မ်ားမ်ား ေရာေထြးေနတယ္။ တကယ္တန္းမွာ ရွင္းရွင္းေလး။ သတင္းနဲ႔ အေတြးအျမင္ပဲ။
သတင္းမွာဆိုရင္ Hard News ေခၚ သတင္းထူး၊ သတင္းဦး၊ လတ္တေလာျဖစ္ရပ္သတင္းနဲ႔ ရသစြက္ထားတဲ့သတင္း ရသသရုပ္ေဖာ္သတင္း Feature ပဲ။
အေတြးအျမင္ႏွင့္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္း Opinion & Analysis က႑ေအာက္မွာ Editorial အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္၊ ကာတြန္း၊ ေပးစာ၊ ေကာ္လံ၊ Op-eds သူ႔အေတြးသူ႔အျမင္၊ Review ရီဗ်ဴး စသျဖင့္ ပါမယ္။ ဒီအပိုင္းက သတင္းမဟုတ္ဘူး။
ျမန္မာလိုမွာက သတင္းေဆာင္းပါးဆိုတဲ့အသံုးအႏႈံးသံုးေတာ့ ေဆာင္းပါးကလည္း ေဆာင္းပါးျဖစ္ျပီး သတင္းေဆာင္းပါးဆိုတာက သတင္းအရွည္ သို႔မဟုတ္ ႏႈိက္ႏိႈက္ခြ်တ္ခြ်တ္ ေရဆံုးေျမဆံုးတူးဆြထားတဲ့ in-depth ေတြလိုလို၊ Feature လုိလိုနဲ႔ ေရာေထြးမႈေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္သေဘာအရ သတင္းနဲ႔ ေဆာင္းပါးကို တြဲမသံုးေစခ်င္ဘူး။ ေဆာင္းပါးကို Opnion & Analysis က႑နဲ႔႔ပဲ သီးသန္႔ထားေစခ်င္တယ္။ ဒီလိုေျပာရတာလည္း ကိုယ္ပုိင္အယူအဆတစ္ခုရွိလို႔ပါ။ ေဆာင္းပါးဆုိတဲ့စကားလံုးက ေဆာင္းပါးရိပ္ေျခ (ေစာင္းပါးရိပ္ျခည္- ျဖည့္စြက္)ကေန ဆင္းလာတယ္လို႔ ယူဆလို႔ပါ။ ျမန္မာစြယ္စံုက်မ္းမွာ ဘယ္လိုအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုလည္းဆိုတာေတာ့ မၾကည့္ျဖစ္ေသးပါ။ သေဘာတရားကြာတယ္ဆုိရင္ ေျပာေစခ်င္ပါတယ္။
ဒီေနရာမယ္ စပ္မိလို႔ ေျပာရရင္ In-depth တို႔၊ Investigative တို႔ဆိုတာက သတင္းကို အခ်ိန္ေပးျပီး ေရဆံုးေျမဆံုးလိုက္ထားလို႔ မီးေမာင္းထိုးျပတာပဲျဖစ္တယ္။ ဒါေတြဟာ သတင္းပါပဲ။
(၃) Interview အင္တာဗ်ဴး
ဂ်ာနယ္လစ္ေတြေျပာတဲ့ အင္တာဗ်ဴးဆုိတာကေတာ့ အခ်က္အလက္ေတြကိုေမးတာလည္းရွိတယ္။ အေတြးအျမင္နဲ႔ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္း Opinion & Analysis တို႔ကိုေမးတာလည္းပါတယ္။ အမ်ားစုက ေရာေထြးေနတတ္တယ္။
(၃) ပိုရႈတ္ေထြးသြားေစတဲ့ အေရးအသားေတြ
ဒီလိုစကားလံုးဆိုင္ရာ ျပႆနာရွိေနခ်ိန္မွာပဲ သတင္းဆိုျပီး သတင္းဇာတ္ေကာင္ေတြရဲ႔ အာေဘာ္ေတြလြန္ကဲေနတဲ့ (၀ါ) မမွ်တတာ၊ ဘက္လိုက္တာေတြအျပင္ သတင္းေရးသူ အာေဘာ္ေတြပါတဲ့ ဟာေတြေၾကာင့္လည္း ရုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ျဖစ္ကုန္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သတင္းေရးသူကိုယ္တုိင္နဲ႔ အယ္ဒီတာေတြက ဘယ္ဟာက အခ်က္အလက္လဲ၊ ဘယ္ဟာက အထင္အျမင္လည္းဆိုတာကို ခြဲထုတ္တတ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဇကာတိုက္ထားတတ္ဖို႔လိုပါတယ္။
0 comments:
Post a Comment