ဆရာၾကီး ေရႊဥေဒါင္း၏ ဒိေ႒ဒိ႒မတၱံ လက္ေတြ ့က်င့္စဥ္ (၄)
ဒိေ႒ဒိ႒မတံၱ
ကြ်ႏု္ပ္သည္ ေသာတာပန္ ပုဂိၢဳလ္အေၾကာင္းရင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ နိကာယ္က်မ္းမ်ားကို ေမႊေႏွာက္ရွာေဖြရင္း အတၱဳပၸတိၱကို ဖတ္ရႈမိရာ ‘‘ဒိေ႒ဒိ႒မတံၱ ’‘ ဟူေသာ ဗုဒၶ၏ ၾသ၀ါဒကို အလြန္ႏွစ္သက္၍ ပီတိၿဖစ္သည့္အေလ်ာက္
၎နည္းအတိုင္း အားထုတ္ဖို ့ သႏိၷ႒ာန္ခ်လိုက္သည္။
စိတ္ရုိးရုိး သဘာ၀
ဒိေ႒ဒိ႒မတံၱ ဟူေသာ ပါဠိေတာ္အရမွာ ၿမင္ကာမတၱ၊ ၾကားကာမတၱ၊ နံကာမတၱ စသည္ၿဖင့္ အာရုံ ၆ပါးတုိ ့၌ မိမိ၏စိတ္ကို ‘‘ ဘရိတ္အုပ္ ’’ ရမည္ဟု ဆုိလိုၿခင္းၿဖစ္သည္။ အနည္းငယ္ ရွင္းလင္းရေသာ္ အသံတစ္ခုၾကားလွ်င္
ဘာသံဟူ၍ပင္ မစဥ္းစားေစဘဲ စိတ္ကို ထိန္းထားရမည့္အဓိပၸာယ္မ်ိဳး ၿဖစ္၏။ အၿခားေသာ ဒြါရေပါက္မ်ား တြင္လည္း ဤအတိုင္းပင္။ ဒြါရေၿခာက္ေပါက္အနက္ မေနာဒြါရသည္ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ အခက္ဆုံးၿဖစ္သည္ကို ေတြ ့ရ၏ ။ ဥပမာ လမ္းေပၚမွ ေအာ္ဟစ္သံၾကားလိုက္ရသည့္အခါ ‘‘ ဘယ္သူ ့အသံပါလိမ့္၊ ဘာေၾကာင့္ေအာ္ပါလိမ့္၊
ရန္ၿဖစ္ၾကတာေလလား၊ ငါ့အိမ္သားမ်ားနဲ ့ ရန္ၿဖစ္ၾကေလေရာ့လား၊ ဟိုဘက္အိမ္က လူမ်ားနဲ ့ မေန ့က စကားမ်ားၾကဖူးတယ္၊ သူတို ့ဟာ တယ္ဆိုးတဲ့ လူေတြပဲ၊ အသံကေတာ့ မိန္းမသံပဲ၊ ရန္ေတြ ့တာနဲ ့ တူတယ္ ’’ စသည္မ်ားၿဖင့္ ရွည္လ်ားစြာ စဥ္းစားမိတတ္ေလေတာ့သည္။ ဤကား ၿပဳလုပ္ေနက် စိတ္သဘာ၀ေပတည္း။
ၾကံစည္ၿခင္းၿဖင့္ အခိ်န္ၿဖဳန္းၿခင္း
ထို ့ၿပင္ ၎ၾသ၀ါဒအတိုင္း ၾကိဳးစား၍ အားထုတ္ေသာအခါ အာရုံတစ္ခုအေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရွည္းလ်ားစြာ လိုက္ၿပီး စိတ္မကူးရဟု ဆိုၿခင္းအားၿဖင့္ လြန္ေလၿပီးေသာ အတိတ္ကာလအေၾကာင္း၊ မၿဖစ္ေသးေသာ အနာဂတ္ကာလအေၾကာင္းမ်ားကို စိတ္မကူးရ ဟူေသာ အဓိပၸာယ္ေတြ ့ရွိရသည္။ စိတ္သည္ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္ အေပၚ၌ မေနတတ္ဘဲ ေရွ ့အေၾကာင္း ေနာက္အေၾကာင္းမ်ားကုိ စဥ္းစားခ်င္တတ္ေသာ သဘာ၀ရွိ၏ ။ ၿမင္ၿခင္း ၊ ၾကားၿခင္း ၊ နံၿခင္း ၊ လ်က္ၿခင္း ၊ ထိေတြ ့ၿခင္းစေသာ ပဥၥာရံုမ်ားႏွင့္ မၾကံဳၾကိဳက္ၿပန္လွ်င္လည္း လြန္ေလၿပီးေသာ အၿဖစ္အပ်က္မ်ား သို ့တည္းမဟုတ္ ေရွ ့အဖို ့ မည္ကဲ့သို ့ၿပဳလုပ္မည္ဟူေသာ အၾကံအစည္၊ မည္ကဲ့သို ့ ၿဖစ္လိမ့္မည္ထင္သည္ ဟူေသာ မွန္းဆခ်က္၊ မည္ကဲ့သို ့ ၿပဳလုပ္လွ်င္ ေကာင္းပါမည္နည္း ဟူေသာစိတ္ကူးေတြး ေတာခ်က္မ်ားၿဖင့္ အခ်ိန္ကုန္လ်က္ရွိသည္ကို ေတြ ့ရသည္။ လြန္ေလၿပီးေသာ အၿဖစ္အပ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ဤသုိ ့ၿပဳမိခဲ့၍သာ ေတာ္ေပေတာ့သည္။ ထိုသို ့ၿပဳမိခဲ့လွ်င္ကိုယ္က်ိဳးနည္းရေခ်ရဲ ့ဆိုကာ
ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ေက်နပ္ၿခင္း၊ ဤသို ့ၿပဳမိ၍ ခံရသည္၊ ထိုသို ့ၿပဳမိပါလွ်င္ ေတာ္ေလဦးမည္ စသည္ၿဖင့္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ မေက်နပ္ၿခင္း စသည္မ်ားၿဖင့္ အခ်ိန္ကုန္တတ္ေသာ သဘာ၀ရွိသည္ ကို ေတြ ့ရသည္။
နီးစပ္ရာ ကူးေက်ာ္ပုံ
ထိုကဲ့သို ့ စူးစူးစိုက္စုိက္ စဥ္းစားဆင္ၿခင္ရန္ ၿပႆနာမရွိေသာ အခါမ်ားတြင္လည္း စိတ္ကေလး အလုပ္လုပ္ တတ္ပုံမွာ အေတာ္ဆန္းၾကယ္၏။ ဥပမာ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္ ေလယာဥ္ပ်ံႏွင့္ ဆိုက္ေရာက္မည့္ အေၾကာင္းကို ဖ်တ္ခနဲ သတိရလိုက္မိသည့္အခါ `` ခုတေလာမွာ ေလယာဥ္ပ်ံေတြက သိပ္စိတ္မခ်ရဘူး။ ကမာၻမွာ ေလယာဥ္ပ်ံ ပ်က္က်တဲ့သတင္းေတြ ခဏခဏၾကားရတယ္။ မႏ ၱေလး ၀ါးတန္းက ‘ ေရခ်ိဳ ’ကိုေအး ေမာင္တစ္ေယာက္ ကံေကာင္းလို ့ပါလား၊ ဒါထက္ ငါးပိေရခ်ဳိမစားရတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာသြားၿပီ။ ငံၿပာရည္ေဖ်ာ္နဲ ့ခ်ည္း စားရတာ ၿငီးေငြ ့ေနၿပီ။ ၿမိတ္ငံၿပာရည္စစ္စစ္ရလွ်င္လဲ ေတာ္ေသးရဲ ့၊ တစ္ၿပည္လုံး ႏွံ ့ေနေအာင္ေရာက္ဖူးၿပီဆိုေပမယ့္ ၿမိတ္တစ္ခုေတာ့ ငါမေရာက္ေသးဘူး။ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာလဲ စီးဖူးေအာင္ ၿမိတ္ကိုေတာ့ တစ္ေခါက္ေလာက္ သြားလည္ဦးမွပဲ။ ဒါေပမယ့္ သေဘၤာစီးခ်င္းစီးရင္း ဗုဒၶဇယႏိ ၱပဲြေတာ္ၾကီးအတြင္းမွာ အိႏိၵယ သြားလည္လွ်င္ေတာ့ တစ္၀က္ခႏႈန္း ရတယ္ဆုိပဲ။ ဒါေပမယ့္ ပတ္ ( စ္)ပုတ္အတြက္ အခက္အခဲမ်ား ရွိေနဦမလား မဆိုႏုိင္ဘူး။ အစိုးရက ငါလိုလူက်မွ ေၾကးထူခ်င္ ထူေနဦးမယ္ ’’ စသည္မ်ားၿဖင့္ တရွည္တလ်ားၾကီးကူးေက်ာ္ေၿပးလႊား တတ္ေလသည္။
စိတ္ကေလး၏ ကူးေက်ာ္ေၿပးလႊားပုံ အၿခင္းအရာမွာ ငယ္စဥ္က ရဖူးသည့္ လကၤာကေလးတစ္ပုဒ္ႏွင့္ တူလွသည္။
ဘုရားကြ်န္ေတာ္
ေတာင္ေပၚကြ်န္းက
ဆင္ေတာ္တစ္စီး
အၿမီးေငြလိပ္
လိပ္သည့္သင္ၿဖဴး
ၿဖဴးသည့္ေလညင္း
ညင္းသည့္အမည္း
မည္းသည့္မီးေသြး
ေသြးသည့္နံ ့သာ
သာသည့္လမင္း........စသည္ၿဖင့္ အေတာမသတ္ႏိုင္ေအာင္ အလိုရွိတိုင္း ဆက္ေပးႏိုင္သည့္ လကၤာတစ္ပုဒ္ ေပတည္း။ စိတ္သည္လည္း အထက္တြင္ ေဖာ္ၿပခဲ့သည့္ ဥပမာကဲ့သို ့ အၿခားအေရးၾကီးေသာ အာရုံတစ္ခုႏွင့္ မတိုက္မခ်င္း ရွည္လ်ားစြာ ကူးေက်ာ္ေၿပးလႊားတတ္သည္ကို ေတြ ့ရသည္။
ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္
ဤေခတ္တြင္ ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္ၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္ထားရမည္ဟူေသာ စကားကို အသုံးၿပဳတတ္ၾကသည္။ ၎တို ့ဆိုလိုပုံရသည္မွာ မိမိတို ့ အားထုတ္ေသာ ကမၼ႒ာန္းအာရုံတည့္တည့္ အေပၚ၌သာ စိတ္ကိုထားရမည္ဟု ေၿပာလိုဟန္တူသည္။ ‘‘ ဒိေ႒ဒိ႒မတံၱ ’’ ဟူေသာ ၾသ၀ါဒအရ အားထုတ္ေသာ သူအဖို ့မွာ ကမၼ႒ာန္းအာရုံဟူ၍ အထူးတလည္မရွိ ။ အာရုံႏွင့္ အာရမၼဏိက တိုက္ခိုက္၍ ၿဖစ္ေပၚလာသည့္ ( ၀ိညာဥ္ ) အသိစိတ္ကေလး ၿဖစ္တိုင္း ၿဖစ္တိုင္း သိေစ၍ ေရွ ့ေလွ်ာက္ၿပီး တရွည္တလ်ားၾကီး ကူးေက်ာ္ေၿပးလႊား ၿခင္း မၿပဳေစရန္ သတိၿဖင့္ ေစာင့္ထိန္းထားရေသာ အလုပ္မွ်သာ ရွိေသးသည္။ တစ္နည္းဆိုေသာ္ က်ေရာက္ေလ သမွ်ေသာ အာရုံ တို ့ကိုသိ၍ အတိတ္ အနာဂတ္တို ့ကို မလိုက္ေစပဲ ပစၥဳပၸန္ တည့္တည့္အေပၚတြင္ အခါခပ္သိမ္း ထားရၿခင္းပင္ ၿဖစ္သည္။ ကမၼ႒ာန္းအာရုံဟူ၍ အထူးတလည္မရွိဘဲ အလုပ္တစ္ခုလုံးမွာ မိမိ၏စိတ္ကို ပစၥဳပၸန္ တည့္တည့္အေပၚ၌ အခါခပ္သိမ္းတည္ေနေစဖို ့ပင္ ၿဖစ္သည္။
စဥ္းစားစိတ္ကူးၿခင္း၊ ေတြးေတာၾကံဆၿခင္း ဟူသမွ်သည္ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္ထားၿခင္း မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ပယ္ဖ်က္ထားရာ၏ ။ အသံတစ္ခု ၾကားလိုက္ရသည့္အခါ ‘‘ ဘာသံပါလိမ့္ ’’ ဟူ၍ ဆင္ၿခင္ၿခင္းသည္ ပစၥဳပၸန္ တည့္တည့္ မဟုတ္ေတာ့ေခ်။ အသံသည္ ကုန္ဆုံးသြားၿပီၿဖစ္၍ ထိုအသံအေၾကာင္းက္ို ဆင္ၿခင္ေတြးေတာမိၿခင္း သည္ အတိတ္ၿဖစ္ေသာ အၿခင္းအရာကို စဥ္းစားဆင္ၿခင္ျခင္းမွ်သာ ၿဖစ္သည္ဟု နားလည္ရေပမည္။ သို ့မွ သာလွ်င္ ‘‘ၾကားကာမတၱ၊ ၿမင္ကာမတၱ’’ ဟူေသာ ၾသ၀ါဒႏွင့္ ကိုက္ညီေပလိမ့္မည္။
ဆက္လက္ေဖၚျပေပးပါမည္။
ေရႊလမ္းေငြလမ္း၀င္းၾကည္
၂၀၀၉ ခု၊စက္တင္ဘာလ(၂၃)ရက္၊နံနက္(၈း၃၀)နာရီကူးတင္ပါသည္။
0 comments:
Post a Comment